Ana Dili Bir İnsan Hakkıdır! Tüm Halkların Dünya Ana Dili Günü Kutlu Olsun!

21 Şubat Dünya Ana Dili Günü münasebetiyle NRW TÖB Yönetim Kurulu adına Başkan Zülfü Gürbüz’ün basın açıklaması şu şekildedir:

17 Kasım 1999 tarihinde Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO, 21 Şubat’ı “Uluslararası Ana Dili Günü” olarak ilan etmiş ve 2000 yılından bu yana dünyada kültürel çeşitliliği ve çok dilliliği desteklemek amacıyla “Dünya Ana Dili Günü” olarak kutlanmaya başlamıştır.

2024 yılına geldiğimiz bu süreçte ne yazık ki dünya üzerinde ve ülkemizde diller yok olmaya devam etmektedir. Ayrıca pek çok dil de yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. UNESCO verilerine göre, 5 bini yerli dili olmak üzere 7 binden fazla dil konuşulmaktadır. Ne yazık ki bu dillerin yüzde 40’ı yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. UNESCO’nun Dünya Tehlike Altındaki Diller Atlası’na göre Türkiye’de 18 dil yok olmuş veya yok olma tehlikesi altındadır. Yok olan ve yok olma tehdidi altındaki diller azınlık ya da kendi egemenliğine ve anadilinin kullanımına dair inisiyatif kullanma hakkına sahip olamayan toplulukların dilleridir.

21 Şubat Dünya Ana Dili Günü, ülkemizde özellikle anadili Türkçe‘den farklı olan Kürtçe, Arapça, Zazaca, Lazca, Çerkezce vb. gibi milyonlarca çocuğun kendi ana dillerinden koparıldığı bir ortamda kutlanmaktadır. Oysa ana dili toplumların varlıklarının, kimliklerinin ve kültürlerinin en önemli aktarıcısı ve göstergesidir. Topluluklar dilleriyle var olurlar. Dili olmayan toplulukların topluluk olarak varlıklarını devam ettirmeleri oldukça zordur. Bunun yanında yaşadığımız toplumda yukarıda belirtilen zorluk veya şartlarla karşı karşıya bulunmamamıza rağmen başta Türkçe olmak üzere ana dili öğrenimi ve kullanımının gittikçe azaldığını görmekteyiz. Geldiğimiz süreçte Ana Dili Derslerine katılımın %15/20’lerde olması da bunun bir göstergesidir. Ayrıca özellikle son kuşak çocukların birçoğunun ana dillerini çok az ya da hiç denecek kadar öğrenme ve kullanma durumları söz konusudur.

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 30’uncu maddesinde “Soya, dine ya da dile dayalı azınlıkların ya da yerli halkların var olduğu devletlerde, böyle bir azınlığa mensup olan ya da yerli halktan olan çocuk, ait olduğu azınlık topluluğunun diğer üyeleri ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkından yoksun bırakılamaz.” ifadeleri yer almaktadır.

Pedagojik açıdan bakacak olursak bir bireyin ana dilini okul yaşamına katmamak, çocukların sağlıklı düşünmesinin ve yetişmesinin okul dışında bırakılması, okul çağına kadar yaşadıkları, yaptıkları dilsel faaliyetin yok sayılması demektir. Kuşkusuz bu durumun çocukların ve genel öğrenimlerinin üzerinde birçok olumsuz sonucu olacaktır.

Ana Dili Eğitimi‘nin bir ‘‘Eğitim Hakkı‘‘ olarak tanınması ve yaşamın her alanında kullanılabiliyor olması temel bir insan hakkıdır! Bu bağlamda bizler gerek ülkemizde gerekse yaşadığımız toplumda ‘‘Ana Dili Eğitimi Hakkı’nın‘‘ okullarda olması ve kamu tarafından yürütülmesi gerektiğini savunuyoruz. Bunun yanında kamu tarafından yürütülecek Ana Dili Eğitimi‘nin içeriğinin demokratik, bilimsel ve laik olması, farklı dil ve kültürlerin özgürce gelişmesini sağlaması ve çok dilliliği ve kültürlülüğü bir zenginlik olarak görmesi gerekmektedir.

NRW TÖB olarak 21 Dünya Ana Dili Günü‘nü kutluyor, bir insan hakkı olan ana dilini okullarda öğrenme ve toplumsal alanda kullanma hakkının dünyada, yaşadığımız toplumda ve ülkemizde bir an önce hayata geçirilmesini talep ediyoruz.

Zülfü Gürbüz

NRW TÖB Yönetim Kurulu adına